Vergiye Uyumlu Mükelleflere Yüzde 5 Vergi İndirimi ve Uygulama Örnekleri

Ahmet GÜZEL
WRS İmperium, YMM, Bağımsız Denetçi

I.TANIM: VERGİ İNDİRİMİ NEDİR

Vergi İndirimi, uyumlu mükellefleri desteklemek ve pozitif ayırmak amacıyla Ağustos 2018’in başında uygulamaya geçirilen bir düzenlemedir.

193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 121.maddesine göre; belirlenen şartları taşıyan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, 1 /1 /2018 tarihinden itibaren verilecek yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannameleri üzerinden hesaplanan verginin %5’ini, ödenmesi gereken vergiden indirme imkânı bulunmaktadır.

İlk çıkış haliyle yararlanma şartları ağır bulunan vergi indirimi uygulaması 1 Ocak 2022 tarihinden itibaren verilen beyannameler için koşullar nispeten esnetilerek kolaylaştırılmıştır.

II.YÜZDE 5 VERGİ İNDİRİMİNDEN YARARLANAN MÜKELLEFLER

Kanunda belirtilen şartları taşımaları kaydıyla vergi indiriminden;

a) Ticari, zirai veya mesleki faaliyeti nedeniyle gelir vergisi mükellefleri,

b) Kurumlar vergisi mükellefleri,

yararlanabilir.

Ancak;

a) Finans ve bankacılık sektörlerinde faaliyet gösterenler,

b) Sigorta ve reasürans şirketleri,

c) Emeklilik şirketleri ve

d) Emeklilik yatırım fonlarının

yüzde 5 vergi indiriminden yararlanması mümkün değildir.

III.YÜZDE 5 VERGİ İNDİRİMİNDEN YARARLANMA ŞARTLARI

Mükelleflerin % 5 vergi indiriminden yararlanabilmesi için aşağıda açıklanan şartları sağlaması gerekir:

1) İndirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu yıldan önceki son iki yıla ait vergi beyannamelerinin kanuni süresinde verilmiş olması gerekmektedir.

Vergi beyannameleri; yıllık gelir vergisi ve kurumlar vergisi beyannameleri, geçici vergi beyannameleri, muhtasar, muhtasar ve prim hizmet beyannameleri ile Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı vergi dairelerine verilmesi gereken katma değer vergisi ve özel tüketim vergisi beyannamelerini ifade etmektedir.

Diğer taraftan; Kanuni süresinde verilen bir beyannameye ilişkin olarak;

a) Kanuni süresinden sonra düzeltme amacıyla veya

b) Pişmanlıkla verilen beyannameler

beyannamelerin süresinde verilmiş olma şartının ihlali sayılmayacaktır.

2) Belirtilen süre içerisinde kesinleşmiş olması koşuluyla vergi beyannamelerindeki vergi türleri itibarıyla ikmalen, re’sen veya idarece yapılmış bir tarhiyat bulunmaması gerekir.

Bununla beraber kesinleşen tarhiyatların, indirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl için geçerli olan, yıllık indirim tutar sınırının %1’ini aşmaması durumunda bu şart ihlal edilmiş sayılmayacaktır.

3) İndirimin hesaplanacağı beyannamenin verildiği tarih itibariyle kapsam dâhilindeki vergi beyannameleri üzerine tahakkuk eden vergilerin ödenmiş olması gerekir.

Ayrıca, vergi aslı (vergi cezaları ile fer’i alacaklar dâhil) 1.000,00 TL’nin altında vadesi geçmiş borcunun bulanmaması bu şartı ihlal anlamına gelmez.

Ödemenin;

İlgili mevzuatı gereği istenilen bilgi ve belgelerin tam ve eksiksiz olarak ibraz edilmiş olması koşuluyla,

a) Vergi kanunları gereği doğan iade alacaklarından mahsuben yapılmış olması ve

b) İndirimden yararlanıldıktan sonra söz konusu iade alacağı tutarının mahsuben ödemesi talep edilen vergi borcu tutarının altına düşmesi hâlinde, eksik ödenmiş duruma galen vergilerin mahsuben ödemek istenilen tutarın %10’unu aşmaması

kaydıyla,

“Eksik ödenmiş vergiler dolayısıyla veya vergi kanunları gereğince, tecil edilerek belirlenen şartların gerçekleşmesine bağlı olarak terkin edilecek vergilerin, şartların sağlanamaması hâlinde kanunlarında belirlenen tecil süresinin sonunu takip eden “on beşinci günün bitimine” kadar ödenmesi şartıyla”

Zamanında ödenme şartının ihlal edilmiş olması anlamına gelmez.

4) Vergi indirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile önceki dört takvim yılında 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 359.madctesinde (Kaçakçılık suçları ve cezalar) sayılan fiilleri işlediği tespit edilenler yüzde 5 vergi indirimi uygulamasından yararlanamaz.

IV.VERGİ İNDİRİMİNDEN YARARLANMAK İÇİN ÖDENMESİ GEREKEN VERGİLER

Vergi İn diriminden yararlanabilmek için;

a) Gelir veya kurumlar vergisi beyannamelerinin,

a) Geçici vergi beyannamelerinin,

a) Muhtasarı muhtasar ve prim hizmet beyannameleri ile

a) Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı vergi dairelerine verilmesi gereken katma değer vergisi ve özel tüketim vergisi beyannamelerinin

yasal süresinde verilmesi ve bu beyannamelerin üzerine tahakkuk eden bütün vergilerin;

“vergi indiriminin hesaplanacağı beyannamenin verildiği tarih itibariyle ödenmiş olması”

gerekir.

V.VERGİ İNDİRİMİNDE ÜST LİMİT

Gelir İdaresince 324 seri no’lu VUK Genel Tebliği ile yapılan belirlemeye göre; hesaplanan indirim tutarı, 01.01.2024 tarihinden itibaren verilmesi gereken yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerinde uygulanmak üzere 6.900.000,00 TL’den fazla olamayacaktır.

VI.İNDİRİLECEK TUTARIN ÖDENMESİ GEREKEN VERGİDEN FAZLA OLMASI DURUMU

İndirilecek tutarın ödenmesi gereken vergiden fazla olması durumunda kalan tutar, yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken tarihi izleyen bir tam yıl içinde mükellefin beyanı üzerine tahakkuk eden diğer vergilerinden mahsup edilebilir.

Bu süre içinde mahsup edilemeyen tutarlar red ve iade edilmeyecektir.

VII.ŞARTLARIN TAŞINMADIĞININ ANLAŞILMASI DURUMUNDA İNDİRİLEN VERGİ İÇİN YAPILACAK İŞLEMLER

Vergi indiriminden yararlanan mükelleflerin, öngörülen şartları taşımadığının sonradan tespiti hâlinde ilgili vergilendirme döneminde indirim uygulaması dolayısıyla ödenmeyen vergiler, vergi ziyaı cezası “uygulanmaksızın” tarh edilecektir.

Bu durumda gecikme zammının hesaplanacağı açıktır.

VIII.DÜZELTME AMACIYLA VEYA PİŞMANLIKLA BEYANNAME VERME DURUMUNDA VERGİ İNDİRİMİ UYGULAMASI

Kanuni süresi içinde verilen bir beyannameye ilişkin olarak, kanuni süresinden sonra düzeltme amacıyla veya pişmanlıkla verilen beyannameler vergi indiriminden yararlanılmasına engel teşkil etmeyecektir.

Ancak, indirimden yararlanılabilmesi için bu beyannameler üzerine tahakkuk eden vergilerin de indirimin hesaplanacağı beyannamenin verildiği tarih itibarıyla ödenmiş olması gerekmektedir.

IX.VERGİ İNDİRİMİ UYGULAMASINA İLİŞKİN ÖRNEKLER

Örnek 1:

Vergi indiriminden yararlanma şartlarının tamamını taşıyan Mükellef (A), 2023 takvim yılında 1.500.000,00 TL ticari kazanç, sahibi olduğu iki daireyi konut olarak kiraya vermesi sonucunda 500.000 TL kira geliri elde etmiş ve götürü gider yöntemini seçmiştir. Mükellef yıl içinde 225.000,00 TL geçici vergi, 120.000 TL de tevkif yoluyla kesilen vergi ödemiştir.

Mükellef, kira gelirinin yanında ticari kazancını beyan etmek zorunda olduğundan, 21.000 TL olan konut kira geliri istisnasından yararlanması mümkün değildir.

Buna göre, Mükellef (A) %5 vergi indiriminden aşağıdaki şekilde yararlanacaktır.

Ticari Kazanç	1.500.000 TL
Gayrimenkul Sermaye İradı (Konut)	500.000 TL
Giderler (Götürü) (500.000 X %15)	75.000 TL
Safi İrat (Kira) (500.000 – 75 .000)	425.000 TL
Gelir Vergisi Matrahı(1.500.000 + 425.000)	1.925.000 TL
Hesaplanan Gelir Vergisi	631.400 TL
Ticari Kazanç/Gelir Vergisi Matrahı (1.500.000/1.925.000)	%77
Hesaplanan Gelir Vergisinin Ticari Kazanca İsabet Eden Kısmı (631.400 X 0,77)	486.178 TL
Hesaplanan Vergi İndirimi Tutarı (486.178 X %5)	24.308,9TL
Mahsup Edilecek Vergi Toplamı (225.000 + 12 0.000)	345.000 TL
Ödenmesi Gereken Vergi (631.400 – 345.000)	286.400 TL
Vergi İndirimi Tutarı	24.308,9 TL
Ödenecek Gelir Vergisi (286.400 – 24.308,9)	262.091,1TL

Örnek 2:

Avukatlık faaliyetinden dolayı gelir vergisi mükellefi olan Mükellef (B), vergi indiriminden yararlanma şartlarının tamamını taşımakta olup 2023 takvim yılında 4.000.000 TL serbest meslek kazancı, 350.000 TL alacak faizi elde etmiştir. Mükellef, bu dönemde 600.000 TL geçici vergi, 500.000 TL de tevkif suretiyle kesilen vergi ödemiştir.

Buna göre;

 Mükellef (B) % 5 vergi indiriminden aşağıdaki şekilde yararlanabilecektir:

Serbest Meslek Kazancı	4.000.000 TL
Menkul Sermaye iradı	350.000 TL
Gelir Vergisi Matrahı (4.000.000 +350. 000)	4.350.000 TL
Hesaplanan Gelir Vergisi	1.601.400 TL
Serbest Meslek Kazancı /Gelir Vergisi Matrahı (4.000.000 / 4.350.000)	0,91 TL
Hesaplanan Gelir Vergisinin Serbest Meslek Kazancına İsabet Eden Kısmı (1.601.400 X0,91)	1.457.274TL
Hesaplanan Vergi İndirimi Tutarı (1.457.274 X %5)	72.863,7 TL
Mahsup Edilecek Vergi Toplamı (600.000+ 500.000)	1.100.000 TL
Ödenmesi Gereken Vergi (1.601.400 -1.100.000 )	501.400 TL
Vergi indirimi Tutarı	72.863,7 TL
Ödenecek Gelir Vergisi (501.400 – 72.863,7)	428.536,3TL

Örnek 3: (Vergi İndiriminin Ödenmesi Gereken Vergiden Yüksek Olması Durumu)

Vergi indiriminden yararlanma şartlarının tamamını sağlayan (X) AŞ’nin, 2023 hesap dönemine ait kurumlar vergisi beyannamesinde beyan ettiği matrah üzerinden 50.000.000,00 TL kurumlar vergisi hesaplanmıştır.

Mükellef, bu dönemde 38.000.000,00 TL yurtiçinde tevkif suretiyle kesilen vergi, 10.000.000,00 TL de geçici vergi ödemiştir.

Buna göre;

 (X) AŞ %5 vergi indiriminden aşağıdaki şekilde yararlanması mümkün olacaktır.

Hesaplanan Kurumlar Vergisi	50.000.000 TL
Hesaplanan Vergi indirimi Tutarı (50.000.000 X 0,05)	2.500.000 TL
Mahsup Edilecek Vergiler Toplamı (38.000.000 + 10.000.000)	48.000.000 TL
Ödenmesi Gereken Kurumlar Vergisi (50.000.000 – 40.000.000)	2.000.000 TL
Mahsup Edilen Vergi indirimi Tutarı	2.500.000 TL
Ödenecek Kurumlar Vergisi	0 TL
İadesi istenebilecek Vergi İndirimi Tutarı (2.500.000 -2.000.000)	500.000 TL

Buna göre (X) AŞ, 30.04.2025 tarihine kadar talep etmesi halinde 500.000,00 TL vergi indirimi tutarını “vergi indiriminin ödenecek KV’nden yüksek olması gerekçesiyle” iadesini alabilecektir.

Kaynak:

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu

5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu

İlgili İdari Düzenlemeler

NOT: Bu makale 02.03.2024 tarihinde www.ekovergi.com sitesinde yayınlanmıştır.