Enflasyon Düzeltmesi Kaynaklı Zararların Kurumlar Vergisi Matrahından İndirimi

Ahmet GÜZEL
WRS İmperium, Yönetici, Sorumlu Ortak

I.GİRİŞ

213 sayılı Vergi Usul Kanununun 298.maddesi gereğince belirlenen şartları sağlayan mükelleflerin 31.12.2023 tarihli bilançolarının enflasyon düzeltmesine tabi tutulmasına karar verilmişti.

Enflasyon düzeltmesi sonucunda; uzun yılları enflasyon muhasebesinin uygulanmaması sebebiyle mükelleflerin çoğunda geçmiş yıl zararı oluşmuştu.

II.ÖRNEK OLAY

X AŞ tarafından 31.12.2023 tarihli mali tablolarda enflasyon düzeltmesi işlemleri yapılması sonucunda 23.699.402,23 TL zarar oluşmuştur. X AŞ, düzeltme öncesi matraha göre Kurumlar Vergisi Beyannamesini vererek tahakkuk eden kurumlar vergisini ödemiştir.

Yapılan enflasyon düzeltmesi işlemleri sonrasında oluşan 23.699.402,23 TL zarar “580- GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI (-)” hesabında izlenmiştir. Bu zarar, 2024 ve sonrası dönemlerde Kurum Geçici Vergi Beyannamesi ve Kurumlar Vergisi Beyannamesinde indirim konusu yapılıp yapılmayacağı bu makalemizin konusunu teşkil etmektedir.

III.İLGİLİ MEVZUAT

213 sayılı Vergi Usul Kanununun;

– Mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasında, “Malî tablolarda yer alan parasal olmayan kıymetler aşağıdaki hükümlere göre enflasyon düzeltmesine tâbi tutulur.

1. Kazançlarını bilanço esasına göre tespit eden gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri fiyat endeksindeki artışın, içinde bulunulan dönem dahil son üç hesap döneminde %100’den ve içinde bulunulan hesap döneminde % 10’dan fazla olması halinde malî tablolarını enflasyon düzeltmesine tâbi tutarlar. Enflasyon düzeltmesi uygulaması, her iki şartın birlikte gerçekleşmemesi halinde sona erer.

Kapsama giren mükellefler, geçici vergi dönemlerinin sonu itibarıyla malî tabloları düzenlemek ve enflasyon düzeltmesi yapmak zorundadırlar. Geçici vergi dönemlerinde yukarıda belirtilen oranların tespitinde, son üç hesap dönemi yerine üçer aylık dönemlerin son ayı dahil önceki otuzaltı ay ve içinde bulunulan hesap dönemi yerine son oniki ay dikkate alınır. Bir hesap dönemi içindeki geçici vergi dönemlerinin herhangi birinde düzeltme yapılması halinde takip eden geçici vergi dönemlerinde ve içinde bulunulan hesap dönemi sonunda da düzeltme yapılır.

…

5. …

Pasif kalemlere ait enflasyon fark hesapları, herhangi bir suretle başka bir hesaba nakledildiği veya işletmeden çekildiği takdirde, bu işlemlerin yapıldığı dönemlerin kazancı ile ilişkilendirilmeksizin, bu dönemde vergiye tâbi tutulur. Ancak öz sermaye kalemlerine ait enflasyon farkları düzeltme sonucu oluşan geçmiş yıl zararlarına mahsup edilebilir veya kurumlar vergisi mükelleflerince sermayeye ilave edilebilir; bu işlemler kâr dağıtımı sayılmaz.”

hükümlerine yer verilmiştir.

Aynı Kanunun geçici 33 üncü maddesinin 3 numaralı fıkrasına göre;

“31/12/2023 tarihli mali tablolar, enflasyon düzeltmesi şartlarının oluşup oluşmadığına bakılmaksızın enflasyon düzeltmesine tabi tutulur.

Yapılan enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan kâr/zarar farkı geçmiş yıllar kâr/zararı hesabında gösterilir. Bu şekilde tespit edilen geçmiş yıl kârı vergiye tabi tutulmaz, geçmiş yıl zararı zarar olarak kabul edilmez.”

Bu kapsamda, 555 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinin;

– “Düzeltilme sonrası bilançoda yer alacak öz sermaye kalemleri” başlıklı 16 ncı maddesinde;

…

(3) 2023 hesap dönemi sonuna ait bilançonun enflasyon düzeltmesine tabi tutulmasından kaynaklanan kâr/zarar farkı, diğer bir ifade ile düzeltme sonrası hesaplanan geçmiş yıl kâr veya zararı düzeltilmiş bilançoda öz kaynaklar içinde, Geçmiş Yıllar Kârları/Zararları hesabının alt hesabında izlenir.

(4) 2023 hesap dönemi sonuna ait bilançonun enflasyon düzeltmesine tabi tutulmasından kaynaklanan (düzeltme sonrası tespit edilen) geçmiş yıl kârı vergiye tabi tutulmaz, geçmiş yıl zararı ise zarar olarak kabul edilmez.”,

– “Bilançolarını enflasyon düzeltmesine tabi tutan mükelleflerin beyanname üzerinde yapacakları işlemler” başlıklı 40.maddesinde;

“(1) Bilanço esasına göre defter tutan gelir veya kurumlar vergisi mükellefleri, 2024 hesap dönemi başından itibaren verilecek yıllık gelir vergisi ve kurumlar vergisi beyannameleri ile geçici vergi beyannamelerinde beyan edecekleri vergi matrahlarını tespit ederken, (düzeltme öncesi bilançolara dayanan) 2023 ve önceki hesap dönemlerine ait indirilemeyen geçmiş yıl mali zararlarını mukayyet değerleri ile dikkate alacaklardır.“,

– “2023 hesap dönemi sonuna ait bilançonun düzeltilmesi sonucu oluşan geçmiş yıllar kârı veya zararı” başlıklı 41.maddesinde;

“(1) 2023 hesap dönemi sonuna ait bilançonun düzeltilmesi sonucu oluşan geçmiş yıllar kârı veya zararı, kaydedildiği Geçmiş Yıllar Kârları/Zararları Hesabının alt hesabında izlenmeye devam edilecek ve sonraki dönemlerde 213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrası ve bu Tebliğde yer alan esaslara göre düzeltme işlemine tabi tutulacaktır.“

açıklamaları yer almaktadır.

IV.SONUÇ

IV.1.Enflasyon Düzeltmesi Kaynaklı Zararın Özkaynak Kalemlerinden Mahsubu

Makalemizin önceki bölümlerinde yapılan açıklamalar ve madde hükümlerine göre; 31.12.2023 tarihli bilançonun düzeltilmesi sonucu oluşan enflasyon düzeltmesi kaynaklı geçmiş yıllar zararı tutarlarının, düzeltme işlemleri neticesinde oluşan sermaye düzeltmesi olumlu farkları (öz sermaye kalemlerine ait farklar) ile mahsubu mümkün bulunmaktadır.

IV.1.Enflasyon Düzeltmesi Kaynaklı Zararın Kurumlar Vergisi Matrahından İndirimi

Diğer taraftan; 31.12.2023 tarihli bilançonun düzeltilmesi sonucu oluşan enflasyon düzeltmesi kaynaklı geçmiş yıllar zararı tutarının, 2024 ve daha sonraki dönemlere ait Geçici Vergi Beyannamesinde veya Kurumlar Vergisi Beyannamesinde indirim konusu yapılması mümkün değildir.

Bu durum, 2024 ve daha sonraki dönemlere ait mali tabloların enflasyon düzeltmesi uygulaması kaynaklı geçmiş yıl zararları için de geçerlidir.