Türkiye ve Dünyada Kripto Paralar ve Vergilendirilmesi

Ahmet GÜZEL
WRS imperium, yönetici, ortak

I. GİRİŞ

Kısaca şifrelenmiş ve dijital bilgi olarak tanımlanabilecek kripto paralar, gelişmiş matematik bilgisi kullanımıyla elektronik olarak üretilen ve merkezi olmayan dijital varlıklardır.

Güncel haliyle kripto paralar bankalardan veya banka sistemlerinden bağımsız olarak çalışmakta ve dijital olarak depolanarak korunmaktadır.

Kripto paralar, gelişmiş matematik öncülüğünde ağındaki işlemleri kayıt ederek doğrulamak ve korumakla beraber yeni token’lerin (jeton) oluşturduğu durum ve kontrole sahip olmak üzere kriptografik algoritmaların kullanılmasıyla meydana getirilen bir ortam ve dijital veri bütünlüğü ile üretilmektedir.

En popüler kripto para birimi olan Bitcoin, ilk kez 2009 yılında açık kaynaklı yazılım şeklinde piyasaya sürülmüştür. Günümüz itibariyle 6 binin üzerinde altcoin bulunmaktadır.

II. DÜNYADA ve TÜRKİYEDE KRİPTO PARALAR

Dünya Ekonomik Forumu (WEF) tarafından yayımlanan rapora göre nüfusuna nispeten dünyada en fazla kripto para kullanımında Nijerya ilk sırada bulunmaktadır. İkinci ve üçüncü sırada ise Vietnam ve Filipinler yer almaktadır.

Bir milyonun üzerindeki kullanıcı ile Avrupa’da birinci, dünyada 4.sırada bulunan Türkiye’de günlük işlem hacminin 1 milyar doları aştığı belirtilmektedir.

III. TÜRKİYE ve DÜNYADA VERGİ UYGULAMALARI

Dünyada birçok ülke dijital ortamdaki kripto para işlemlerini vergilemekte ve farklı yöntemler uygulamaktadır.

Almanya 600 bin EURO üzerindeki değerleri vergilerken; ABD, kripto para sahiplerini gelir vergisine tabi tutmaktadır.

Diğer taraftan; en çok işlem yapılan ülkelerin hiçbirinde kripto paralar vergilendirilmemektedir.

III.1. Türkiye’de Kripto Paraların Vergilendirilmesi

Türkiye’de kripto paralarla ilgili vergi mevzuatı veya alt yapı kapsamında devlet tarafından yapılan bir düzenleme şimdilik bulunmamaktadır.

İlk defa Yeni Ekonomi Programı’nda (YEP) 2021 ila 2023 yılları arasında kripto finansal varlıklar için vergi düzenlemesi yapılması için “ edinim-alım-satım-devir” bazlı ilkesel belirleme yapılmıştır.

III.2. Yapılmakta Olan Çalışma

Maliye Bakanlığı başkanlığında başlatılan çalışmalar kapsamında Sermaye Piyasası Kurumu, Gelir İdaresi Başkanlığı, Merkez Bankası ve BDDK’nın katılımıyla vergisel ve banka sistemine ilişkin çalıştaylar yürütülmektedir.

Yapılan çalıştaylar çerçevesinde;

1. Kripto paraların alım-satımında denetim ve gözetim mekanizması,
2. Şirketler için teknik yeterlilik, asgari sermaye ve lisanslama şartlarının belirlenmesi,
3. Şirket çalışanlarının SPK lisansı belge sahibi olma şartının getirilmesi,
4. Şirketlerin SPK gözetiminde olması

gibi alt yapı çalışmaları yapılmaktadır.

Hazine ve Maliye Bakanlığı nezdinde ve koordinasyonunda yapılan çalışmalar kapsamında stopaj uygulanması görüşü ağırlık kazanmaktadır.

Mevcut vergi uygulamasına ilişkin mevzuatımız göz önünde bulundurulduğunda kripto para işlemlerinin stopaj gelir vergisine tabi tutulması kanaatimce de doğru bir uygulama olacaktır.

Diğer taraftan çalıştaylarda;

1. Aracı izni alan kurumlar aracılığıyla; kripto varlık işlem platformları kullanıcıları adına stopaj uygulanması,
2. Veya kripto paraların emtia gibi değerlendirilmek suretiyle; sürekli alıp satanların vergi mükellefi yapılarak kripto para kazancının gelir veya kurumlar vergisine tabi tutulması

hususları da öne çıkmıştır.

Bununla beraber kripto paraların vergi mevzuatında emtia olarak kabul edilmesi halinde alım satım işlemlerinin KDV’ye tabi olup olmayacağı da önem arz etmektedir.

IV. SONUÇ

Kripto para işlemlerinin vergilendirilmesi için üç yöntem öne çıkmaktadır:

1. Menkul Kıymet: Vergi mevzuatında kripto paraların menkul kıymet olarak değerlendirilmesi halinde SPK tarafından takip, gözetim ve denetimi gerçekleştirilmesinin yanı sıra borsasının da kurulması gerekiyor.
2. Emtia: Bu hususta vergi mevzuatı büyük oranda hazır gibi. Sadece belli hususlarda ek yasal düzenleme yapılması gerekir. Ancak bu durumda da yine SPK, BDDK, Hazine gibi kuruluşların denetim ve gözetim noktasında deverede olacağı veya olması gerektiği açıktır.
3. Para: bu hususta da KDV Kanunu dâhil vergi mevzuatımız büyük ölçüde uyumluluk arz etmektedir.

Bizim kanaatimiz:

Merkez Bankasının öncülüğü ve alt yapısında, Maliye Bakanlığının denetiminde ve BDDK’nın gözetiminde bir sistemle vergileme uygulamasının yapılması kaçınılmaz bir durum arz etmektedir.